Güneydoğu Asya'da Ruh Evleri, Fareler ve İnsanlar

Güneydoğu Asya'da dolaşırken hemen her binanın yakınında ruh evlerinden en az bir tanesiyle karşılaşacaksınız. Tanıştırayım: ruh evi böyle bir şey.

 Ruh evi niye yapılır? Tayland, Burma, Laos ve Kamboçya'da Budist inanca göre her yerde ruhlar yaşar. Eğer bina yapmak isterseniz ilk önce o arsada yaşayan ruhları bu iş için yaptırdığınız bir "ruh evine" taşımanız gerekir, yoksa bina yapılınca ruhlar orada yaşayanları rahatsız eder. Bina yapılınca da oraya taşınmış, ruh evinde yaşayan ruhlara günlük adaklar sunmanız gerekir.

Foto kaynak: http://www.trisharay.com/

Nedir bu günlük adaklar?
Çiçek.
Pirinç.
Basit yemekler.
Muz.
Tütsü.
İçki (pirinç votkası, rom vb).
Tayland'da kırmızı Fanta, illaki pipetli ( çünkü ruhlar da Fanta içmek için pipete ihtiyaç duyar).

 Bazen tatlılar.

Bayram seyransa bu adak işi biraz abarabilir.

Tamam adaklar yapıldı. Hemen her binanın yanında açık havada biraz yiyecek var. Ve yarına kadar da orada duracaklar, çünkü ancak yarın yeni adak geldiğinde temizlenecekler.

Doğal olarak geceleyin adakların başına yakındaki kedi. köpek ve özellikle fareler çörekleniyor. Bölgede yağmur yağdığında kovayla indirdiği için her yerleşim biriminde yağmur suyu tahliye kanalları var. Alın size fare otoyolu. Yiyecekte bol.

Güneydoğu Asya'da bol bol fare göreceksiniz, şaşırmayın.

Bazen gezmek lazım.

Seyahat fotoğrafı: Kamboçya'da sık tüketilen nefis böcekler ve satıcı kız

Tadını merak edenlere: "tavuk gibi"

Simdigezelim.com'a abone olan 5000'den fazla kişiye siz de katılarak daha keyifli, daha ekonomik ve daha güvenli bir gezi için gerekli bilgileri kaçırmayın. Abonelik için buraya gidiniz. 

Simdigezelim.com'daki içerikten yola çıkarak yazılan üç kitaba göz atıverin.

Seyahat fotoğrafı: Kamboçya'nın Tonle Sap gölünde bir benzin istasyonu

Simdigezelim.com'a abone olan 5000'den fazla kişiye siz de katılarak daha keyifli, daha ekonomik ve daha güvenli bir gezi için gerekli bilgileri kaçırmayın. Abonelik için buraya gidiniz. 

Simdigezelim.com'daki içerikten yola çıkarak yazılan üç kitaba göz atıverin.

Seyahat Fotoğrafı: Kamboçya'nın Tonle Sap gölünde yüzen ev (Şimdi orada olmak vardı)

Simdigezelim.com'a abone olan 5000'den fazla kişiye siz de katılarak daha keyifli, daha ekonomik ve daha güvenli bir gezi için gerekli bilgileri kaçırmayın. Abonelik için buraya gidiniz. 

Simdigezelim.com'daki içerikten yola çıkarak yazılan üç kitaba göz atıverin.

Unutulmaz lezzet: Balut ( Yoksa rafadan kuluçka kaz yumurtası mı desek?)

Laos, Kamboçya, Vietnam ya da Filipinlerde dolaşırsanız sokakta pişmiş yumurta satanlara sık rastlarsınız. Atıştırmalık olarak satılan rafadan ya da yağda yumurta öyle pek akılda kalmaz. Ama başka bir pişmiş yumurta cinsi var ki biraz zor unutulur: "Balut" adı verilen bu yumurtalar döllenmiş ve içinde embriyosu büyüyen  yumurtaların kaynamış hali. Balut'u hazırlamak için kuluçkaya yatırılan kaz yumurtaları 10 gün kadar sonra seçilir, içinde embriyo olduğundan emin olmak için güneşe tutulur. Eğer yumurtanın içinde gölge yapan bir kitle varsa döllenme gerçekleşmiş demektir, bu yumurta damak tadına göre pişirilir. Demiştim size bu lezzet unutulmaz diye :)


 Simdigezelim.com'a abone olan 5000'den fazla kişiye siz de katılarak daha keyifli, daha ekonomik ve daha güvenli bir gezi için gerekli bilgileri kaçırmayın. Abonelik için buraya gidiniz.

Ortaya Karışık: Vietnam, Kamboçya, Isviçre'den

Yavru kaplan lokantaları: Vietnam Vietnam’ın mutfağı malum karafatmadan, kaz embriyosuna kadar geniş bir yelpazede hemen her şeyi yiyorlar. Ülkede sayıları pek fazla olmasa da “yavru kaplan” lokantaları var. Siz de benim gibi “Kaplan avlamak yasak değil mi? Vietnamlılar yemek için bu kadar yavru kaplanı nereden buluyor?” dediyseniz, cevabı kısa. Lokanta sahipleri ürünlerini satmak için cafcaflı bir isim vermişler “yavru kaplan”, aslında sattıkları kedi eti. Evlere akü servisi: Kamboçya Kamboçya’nın kırsal alanındaki çoğu yerleşim merkezinde henüz elektrik yok. Evlerde buzdolabı, çamaşır makinesi zaten olmadığı için sorun değil. Ama Kamboçyalılar TV seyretmek ya da müzik dinlemek isterse ne yapacaklar?  Hemen her Kamboçya köyünde bir sundurmanın altında hamakta yatmış gürültülü bir jeneratöre bağlı onlarca aküyü bekleyen birine rastlarsınız. İşte o adam Kamboçya’ya özgü “evlere akü servisi” sektöründe çalışıyor: elektrik olmayan yerlerde TV seyredebilmek için Kamboçya’nın hemen her yerinde faaliyet gösteren “evlere akü servisi” verenlerden birine abone olmaları gerekiyor. “Evlere akü servis”ine üye olduğunuzda evinize dolu bir adet akü bırakılıyor, Akü boşaldığında akücü arayıp dolusunu istiyorsunuz, evinize geliyor. İyi seyirler. En barışçı millet, en silahlı millet: İsviçre Dağları, iyi manzaraları, bankaları ve Avrupa’nın en barışçı ülkesi olma özellikleri ile tanıdığımız İsviçre, aslında dünyanın en çok silahlanan ülkelerinden biri. İsviçre’de tren istasyonunda omzunda otomatik silahı ile trene binen askeri üniformalı insanları görebilirsiniz. İsviçre kendini savunmak için düzenli ve büyük bir ordu beslemek yerine, gerektiğinde bir araya gelen sivil savunma birlikleri kurmuş. Askerlik çağındaki her İsviçreli yılın birkaç gününü askeri birlikte eğitim alarak geçiriyor. Eğitim sonrası kullandıkları otomatik silahları evlerine götürüyorlar. Devlet verdiği silahlar için kurşunları sübvanse ediyor ve silahlı sporları destekliyor. İsviçre’de her üç kişi başına bir silah , her on kişi başına bir otomatik tüfek düşüyor. Yani her an patlamayan hazır bir cephanelikten hiç farkı yok. Ama havasından mıdır yoksa suyundan mı patlamıyor işte.

Kambocya'ya nasil gidilir, nasil gezilir, ne zaman gidilir, ne kadar harcanir, nerede kalinir, hangi yeme icme ve tatil mekanlari iyidir?

Vize

Kambocya, Turklerden vize istiyor. Siem Reap ve Phnom Penh havaalanlari ile birkac kara sinirinda kapida vize veriyor. Vize 20$. Ancak cok olarak pasaportunuzda bir sorun buluyorlar, 5-10 dolara “cozuyorlar”.

Ucak Bileti

THY'nin Kambocya'ya direk ucusu yok. Bangkok aktarmali olarak gidebilirsiniz. Bangkok'tan Air Asia http://www.airasia.com ile ucuza Kambocya'ya gecebilirsiniz, ya da otobusle gidebilirsiniz.

Ucuza bilet bulmak icin Turkiyede http://www.ekobilet.com/, yabanci olarak http://www.kayak.com/ , http://www.edreams.com/ , http://www.expedia.com/ bakabilirsiniz.

Singapur ve Malezya'dan da aktarma yapmak mumkun. Malezya'dan Air Asia, Singapur'dan JetStar hesapli.

Bilet fiyatlari tatil gunleri, resmi gunler, bolgesel kutlamalar ve bunun gibi nedenlerle gunluk olarak degisebilir, bundan dolayi birden cok kaynaga degisik zamanlarda bakmak yararli olur.

Ne zaman gitmeli?

Kambocya'da iki mevsim var:yagmurlu ve yagmursuz. Yagmurlu mevsim Mayis'tan Kasim'a kadar suruyor. Kasim'da yagmurlar durup, nem azaliyor ve hava sicakliklari dusuyor. Nisan ayinda sicakliklar en yuksek seviyesine cikiyor. Ideal olarak Kasim-Subat aylari arasi seyahat etmek en iyisi.

Ne kadar harcarim?

Kambocya'da hostel, misafirevleri ve oteller var. Misafirevlerinde kendine ait banyosu olan bir odada 7-15 dolar civarina kalabilirsiniz, biraz pazarlik edin, hele bir uzun sureli kalislar icin iyi indirim almak mumkun. Hosteller sadee buyuk sehirlerde ve yatak fiyatlari 3-8 dolar arasi.

Yemek ucuz. Bir ogun yemek 1 ila 3 dolar arasinda. Lokantalarla seyyar saticilarin fiyatlari hemen hemen ayni. Turistlerin en cok ugradigi Siem Reap ve Phnom Penh'de fiyatlar %50 kadar daha pahali.

Nasil gezmeli? Tatil mekanlari

Gelenlerin cogu Angkor Wat icin geliyor. Siem Reap kentinden sonra Phnom Penh'i ziyaret ederek ulkeden cikiyorlar. Zamaniniz varsa Siem Reap'ten Tonle Sap golunu ve uzerindeki yuzen koyleri ziyaret edin, cok zevk alacaksiniz. Ayni sekilde Battambang'a tekneyle gidin, yolda gorduklerinizi baska yerde goremezsiniz. Tekne bileti yereller icin 75 cent, yabancilara 20 dolar. Yolculuk 8 saat suruyor, 6 saat demelerine bakmayin.

Kalabalik deniz kiyisi tatili icin Sihaoukville, sakin bir Kambocya kasabasi icin Kampot ve cok sakin deniz kasabasi icin Kep iyi yerler.

Phnom Penh gurultulu, kalabalik ve hava karardiktan sonra dikkatli olmak gereken bir sehir. Kuezeyde Kratie, nehirde yasayan yunuslari gormek icin ender bir firsat sunuyor.

Vietnam'a geckmek icin Phnom Penh'den tekne ile gidebilir ya da otobuse binebilirsiniz. Laos' a gecmek icin kuzeye 11 saatlik bir yolculuk yapmaniz gerekecek.

Kuzey dogu Kambocya'da Kratie ve koyleri

Phnom Penh'den yedi saatlik bir yolculuk sonrasi Mekong kenarindaki kucuk Kratie kentine variyorum.

Kratie'nin bugunlerde turistler acisindan en ilgi cekici yani Mekong uzerindeki konumu ve kente yakin bir bolgede yasayan Irrawady yunuslari. Kentin yarim saat disindaki bir koyde yunuslari gormek icin kucuk bir kayik kiraliyorsunuz, Mekong uzerinde acilip bekliyorsunuz. Dunyada sadece 100 kadar Irrawady yunusu kalmis, 25 kadari bu bolgede. Kocaman Mekong uzerinde nasil bulurum yunuslari demeyin. Dar bir bolgede dolasiyorlar ve her uc dakikada bir nefes almak icin su uzerine ciktiklari icin gorme sansiniz var. Ancak nerden cikacaklari belli olmadigi icin cogu zaman su uzerine ciktiklarinda fotograf cekmek icin gecikmis oluyorsunuz, asagidaki yunusu gorebiliyor musunuz? ( Asagidaki fotoda, arkada sagda)

Kratie'nin koylerinde alti ay pirinc ektikten sonra alti ay tutun ekiyorlar, dolayisiyla gelirleri iyi. Bu binalarina da yansimis, bakimli yerler.


Mekong'un karsi yakasinda gecmek icin kucuk arabali vapuru koylulerle beraber beklemeye basliyorum. Yolculardan biri kaza gecirmis, onunla ilgileniyorlar. Bir saat kadar arabali vapuru bekliyoruz.
Vapur geldikten sonra dolana kadar bir saat kadar daha bekliyorum. Karsi kiyi sadece 300 metre otede, geci iki saat 3 dakika. Hayat Mekong boyunca gercekten yavas. Vapur kaptani bir cerrah titizliginde karisya geciriyor bizi.

Bu uzun beklemeyi ancak uzun bir motor gezisi tedavi eder.

Iki gun Kratie civarinda turladiktan sonra artik sira Laos'ta. Laos'ta gorusmek uzere.

Kizil Kimerler ve Kambocya Soykirimi

Kizil Kimerlerin lideri bir cok takma adla taninan ve herseyi gizli yapmayi tercih etmesinden dolayi cok az fotografi bulunan Pol Pot'tur. Pol Pot herkesin esit oldugu, kendine her sekilde yeten ve urettigi pirincin bir kismini disari satarak iceride kalkinan bir ulke dusler ve planini uygulamaya baslar.

Kizil Kimerler Phnom Penh'e girdikten sonra Amerikan bombardimanin baslayacagi bahanesiyle -o sirada nufusu multeciler ile birlikte 2 milyona cikmis olan- kenti tamamiyla bosaltirlar. Kenttekilere yanlarina hicbirsey almamalarini cunku uc gun sonra geri doneceklerini soylerler. Phnom Penh iki gun icinde tamamen bosalir, herkes kirsal alana gider. Kirsal alanda Kizil Kimerler ilk once herkesin uzerinde tasidigi paralara ve degerli esyalara el koyarlar. Ve bunlari yokederler. Pol Pot parayi ve en gerekli esyalar disinda mal edinmeyi yasaklar. Arabasi olanlar , pahali saat takanlar, gozlugu olanlar vurulur. Kimlik kartlari ve sehirlilere ait tum belgeler ( tapu, ruhsat, kitap vs) yok edilir. Karsi cikan herkes gozden uzak bir yere goturulup oldurulur. Kizil Kimerler devrime karsi olabilecekleri kuskusuyla ilk once zenginleri teker teker yokederler. Zenginlerden sonra sira egitimli insanlardadir. Koylulere “eski insanlar”, sehirlilere “yeni insanlar” adi verilir, ve yeni insanlar koylulerden daha asagi gorulur, ac birakilir. Hastalanip tedavi olmasi gerekenler devrimi engelledikleri icin vurulur ya da ac birakilir. Pol Pot pirinc uretimi yaninda sanayi de kurmak ister ve hedefler koyar. Pirinc uretiminde hedefler normalin iki katidir, ulkede butun gubre fabrikalari calisamaz durumda oldugundan bu rakama varilmasi mumkun degildir. Pirinc uretiminde rakamlar tutmayinca bazi “yeni insanlar” oldurulur, yeni insanlari yoneten komutanlar sorgulanir ve buyuk bir kismi oldurulur. Kizil Kimer yoneticillerinin sorgulandigi yerlerden biri sorgulanan 14000 kisiden sadece 12 sinin yasamaya devam edecegi Tuol Sleng hapishanesidir.

Kizil Kimerler orgutlerine Angkar ( kurum) adini verirler. Onlara gore Angkar herseyi bilir, gorur. Hedefler tutmamaya baslayinca Angkar eglenceyi ve muzigi yasaklar. Tavsan pisliginden yapilan bir kocakari ilaci ile dogal bir karisim disinda butun ilaclar yasaklanir. Insanlar sitma ve ishalden toplu olarak olmeye baslar. Kizil Kimerler oteden beri Kambocya'da yasayan Vietnam asilili vatandaslara kotu bakarlar ve firsat ellerine gectigi an oldurmeye baslarlar. Vietnam buna karsilik olarak Kambocya'da Kizil Kimer karsiti gruplari desteklemeye baslar. Angkar, dogu Kambocya'li her Kizil Kimerden kuskulanmaya baslar ve onlari tek tek Phnom Penh'deki Tuol Sleng hapishanesine gonderir. Buraya gitmek istemeyen dogulu Kizil Kimerler Vietnam tarafina gecerler. Bunlardan biri su anda ulkenin basbakani olan Hun Sen'dir. Vietnam 25 Aralik 1978 de Kambocya'ya girer ve 7 Ocak 1979 gunu Phnom Pehn'i ele gecirir. Hun Sen, hemen yeni bir yonetim kurar ve Kizil Kimerlerin kabusundan ulkeyi kurtarmaya baslar. Ancak Vietnam desteginde oldugu icin kuyruk acisi olan ABD yonetimi Hun Sen yonetimini tanimaz. Bu kez Kambocya'ya giren Vietnam'a ders vermek icin Cin Kuzey Vietnam'a girer ancak kisa surede cekilir. Kambocya'ya uluslarari yardim gonderilmesi ABD tarafindan engellenir ve gizli olarak Kizil Kimerlere malzeme ve erzak yardimi baslar. Kambocya'nin acisi soguk savas bitene kadar devam edecektir.

1991 yilinda ulkede halen savasan Kizil Kimerler, Hun Sen'e bagli kuvvetler, eski Lon Nol'da kalan kuvvetler ve Sihanouk'un ogluna bagli kuvvetler arasinda baris anlasmasi saglanir. 1993 yilinda secimler yapilir ve ulke normallesmeye baslar, ancak Kizil Kimerler ulkenin kuzeybatisini ellerinde tutmaya devam ederler. Kabus 1998 yilinda Kizil Kimerlerin lideri Pol Pot olene dek surecektir.

Bugun Kambocya ordusu halen ic savas sirasinda birbiriyle savasan dort ayri grubun genaralleri ile dolur. Yaklasik ikibin general var cogu gecimini yolsuzluk yaparak kazaniyor, resmi general maasi 38 dolar, hepsinin altinda Lexus, Humwee. Ulkenin milletmeclisinde 122 milletvekili var ve bakan sayisi –siki durum- tam 185: hukumet gucu olan herkese haraca baglayacagi bir yer vermis.

Kambocya’nin yarini nasil olur? Ulkede petrol bulundugu gecen ay icinde aciklandi, genc ve kendini gelistirmek isteyen bir nufusu var. Buna karsin yolsuzluk ve adam kayirma had safhada. Dileyelim ki Kambocya sorunlarini cozsun, cunku ulkenin guzel insanlari guzel yarinlari hakediyor.

Tuol Sleng ve Olum Tarlalari ( Kambocya )

Kizil Kimerlerin dort sene gizlice mahkum sorguladigi Tuol Sleng hapishanesinde sorgulanmadan az once cekilen fotograflar:
Sonra :


Tuol Sleng hapishanesi Kizil Kimerler zamaninda genelde teskilata uye kisileri yargilamak icin kullanilmis. Eskiden okul olan bina 1975 yilinda gizli sorgulama merkezine dondurulerek kuskulanan kisiler "islenmeye" baslanmis.

Hapishaneden kac kisinin gectigine dair karisik rakamlar var, cogu kaynak 14000 kisinin gectigini kabul ediyor.


Bu 14000 kisiden sadece 12 si yasamayi basarmis. Geri kalanlarin hepsi sorgulandiktan ve zorla ifadeleri alinip Angkar'a ihanet ettiklerini aciklayana kadar uc ila alti ay kadar bu hapishanede tutulmuslar. Hapishane kosullari cok agirmis. Mahkumlar hapishaneye geldikten sonra hemen sonra buyuklugu 1 metreye 2 metreyi gecmeyen ve tuvaleti, suyu olmayan hucrelere zincirlenmisler. Insanin 1975-1979 arasi halen bu kadar insafsiz kosullarin oldugu yerlerin olduguna inanasi gelmiyor. Binanin icinde bu hucreler oldugu gibi birakilmis. Yeni gozukuyorlar.
Mahkumlarin bir kismi ozel sorgu odalarinda tutulmuslar. Bu mahkumlar cok daha uzun ve detayli iskencelere maruz kalmislar. En gaddar korku filmi senaryosu bile az gelir, ayrintilari yazmayayim. Kullanilan teknikleri bugun muzede resim olarak gormek mumkun. Bu ornekte sorgulanan kisi suya batirilip bogulma hissi uyandiriliyor ve son anda yukari cekilerek "itiraf" etmesi saglaniyor. Yeri gelmisken not edelim: George W. Bush'un onayladigi insani sorgulama teknikleri arasinda bu teknik "waterboarding" olarak biliniyor ve son uc sene icinde ABD haber alma orgutu tarafindan ozellikle teroristlere karsi kanuni olarak kullanildigi bilinen bir durum. Kizil Kimerler yaptiklarinin devrime hizmet oldugunu dusundukleri icin yaptiklari her sorgulamayi, oldurulen her kisiyi tek tek belgelemisler. Mahkum fotograflarinda korku ve panik gorunuyor.

Sorgusu biten ve zorla itiraflari alinanlar sehrin 15 kilometre disindaki "Olum tarlasina" gonderilmisler. Kamyonlarla gonderilen mahkumlarin -kursun kullanip para harcamamak icin- sopalarla olduruldugu alanda bugun bile acikta kemiklere rastlamak mumkun. Gulen bir Kambocyali gordugumde bu acilardan sonra halen hayata baglanabilen saygi duyuyorum, sonra bu katliami yapanlarin Kambocyalilar oldugunu hatirliyorum, aklim karisiyor.

Dort Senede 2 milyon kisiyi katleden Kizil Kimerlerin Gecmisi

Kambocya, 30 sene suren ic savastan ve kanli bir yonetimden ancak 1998 yilinda kurtuldu. 1975-1979 yillari arasinda yonetimi ele geciren Kizil Kimerler ( Khmer Rouge) orgutu, cogu egitimli tam 2 milyon Kambocyaliyi katletti. Katliamlarin basladigi 1975 yilinda ulkenin nufusu 7 milyondu, 1979 yilinda Vietnam Kambocya'yi isgal edene kadar 4.6 milyona dusmustu: 2 milyon olu ve dortyuzbin multeci. Dunyanin uzun sure habersiz, sonra da kayitsiz kaldigi katliamla buyuk cogunlugumuz “Olum Tarlalari” filmiyle tanisti. Katliamlar devam ederken ulkeye duzenli bir yonetimi geri getirmeye calisan Kizil Kimer karsiti cephe, tam oniki yil boyunca – aralarinda Turkiyenin de bulundugu ulkelerin oylariyla – Birlesmis milletler oturumlarina sokulmadi, onun yerine katliami gerceklestirenler uluslararasi toplantilarda Kambocya'yi temsil etmeye devam ettiler. Kambocya'nin 2 milyon insan ve 30 sene kaybetmesine yol acan olaylari anlamak icin Fransiz somurgesi olduklari zamana donmemiz gerekiyor.

Kambocyalilarin cogu kendileri eski Kimer Imparatorlugundan gelme sayiyorlar, dolayisiyla kendilerine Kimer diyorlar. Kimerler komsulari Siyam ( bugunku Tayland) ve Vietnam ile tarih boyunca savastilar. 1864 yilinda Kimer Krali Fransizlardan koruma ister. 1884 yilinda ise Kambocya'yi resmi olarak Fransiz somurgesi haline getiren belgesi imzalar. Kambocya Ikinci Dunya Savasina kadar Fransiz idaresinde kalir. Savas baslayinca ulkede kalan Fransiz yoneticiler Kambocya'yi ele geciren Japonlarla isbirligi yaparlar ( ayni tarihlerde Fransa'yi isgal eden Nazilerle isbirligi yaptiklari gibi: Fransiz milli karakteri ). Isbirligi yaptiklari icin Japonlar yonetime karismazlar, hersey eskisi gibi devam eder. 1941 yilinda ulkeye yeni kral secilmesi gerektiginde, Franzsizla en genc, en tecrubesiz ve en eglenceye duskun olan ve kukla olarak yonetebileceklerine inandiklari lise ogrencisi prens Norodoum Sihanouk'ta karar kilarlar. Bilmedikleri Norodoum Sihanouk'un kuzu postundaki kurt oldugudur: Sihanouk kral olduktan sonra yaptiklariyla Fransizlari cok pisman edecektir. Savasin sonuna dogru Japonlar yenileceklerini anlayinca Kambocya'yi yoneten Fransiz yonetimi devre disi birakir ve Norodoum Sihanouk Kambocya'nin bagimsizligini ilan eder. Bagimsizlik hayata gecmeden Ikin ci Dunya Savasi biter ve Fransizlar “ bizim olani geri almaya geldik” diyerek Kambocya'yi somurmeye devam eder. Bagimsizlik konusunda israr eden Sihanouk'un onunu kesmek icin monarsi lav edilir ve secimler yapilir.

Ikinci Dunya Savasi sonrasi Vietnam'a geri donen Fransizlari Ho Chi Minh'de bagimsizilik istegiyle karsilar. Fransizlar kabul etmeyince savas baslar, Amerika Asya'da komunizmin ilerlemesini engellemek icin Vietnamlilara karsi savasan Fransizlara buyuk mali ve askeri yardim yapar. Bu catismalar daha sonra birinci Hindicin savasi olarak anilacaktir. Buyuk dis yardimlar bile Kuzey Vietnam'da Viet Kong ( Komunist Vietnam Partisi) guclerinin ilerlemesini durduramaz. 1952 yilinda Fransizlarin Vietnam'da verdigi agir kayiplardan sonra somurge yonetiminin Kambocya'da zayiflamasini firsat bilen Sihanouk parlementoyu kapatir ve bagimsizliga dogru adim atar. Dunya baskentlerini dolasarak artik Fransizlarin gitmesi gerektigini anlatir. Sihanouk'un uluslarasi kamuoyu onunde Fransayi zor duruma dusurmesi sonucu, Paris 1953'te Kambocya'nin bagimsizlik istegini kabul eder.

Kambocya, 1953'te resmen bagimsiz olduktan sonra politik partilerin kurulmasina izin verilir. Kralin yetkisi sadece gosteriste kaldigi icin Sihanouk kisa surede sikilir. 1955 yilinda tahta babasini gecirerek kendisi parti kurar ve secimlere girer, kazanir. Sihanouk'un secimleri kazanmasina sasirmamak lazim cunku kendisi hem bagimsizligi getiren kisidir hemde Kimer Budizmine gore canli bir tanridir. Kendisinin politik goruslerine saygi duymayanlar bile secimlerde “tanri”ya oy verirler.

Birinci Hindicin savasi sonunda Vietnam Kuzey ve Guney olarak ikiye ayrilmistir. Kuzey Vietnam'in Sovyet destekli komunist yonetimi Amerikanin destegiyle ayakta duran Guney Vietnam'a “ ozgurlugunu geri kazandirmak” icin 1959'dan itibaren calismaya baslar. Ilk once Guney Vietnam'daki Viet Kong sempazitan gerillalara cephane ve yiyecek saglama uzere Laos ve Kambocya'nin issiz ormanlarindan gecen “Ho Chi Minh patikasi”' kurulur. 1959-1964 arasi Guney Vietnam'daki Viet Kong gerillalarin bu yoldan destek verilir. 1964'te Kuzeyin resmi askerleri de bu patikayi kullanarak Guney Vietnam icinde savasmaya baslar. Kambocya'nin gucsuz olmasindan dolayi Sihanouk kazanan tarafi tutmak ister ve Kuzey Vietnam'in Kambocya'nin issiz bolgelerinden gecmesine goz yumar. Kambocya'da Sihanouk yonetimine karsi silahli mucadele veren kucuk bir grup vardir: Kizil Kimerler. Bu grubun istegi ulkeye komunizm getirmek oldugu icin onlara “kizil” sifatini veren Sihanouk'un kendisidir. Ancak grup kucuk ve gucu sinirlidir. Guney Vietnam'i tutan ABD, Ho Chi Minh patikasinin kullanilmasini engellemek icin Sihanouk'un yerine ABD yanlisi Lon Nol'y getirmek ister ve Sihanouk'a karsi darbe duzenletir. Sihanouk'un yardimcisi Lon Nol, ABD'ye tam itaat karsiligi darbe sonrasi basbakan olur. Darbe sonrasi Cin'e surgune giden Sihanouk, Lon Nol'a karsi eski dusmani Kizil Kimerlerle isbirligine gider. Kizil Kimerlerin yukselisi boylece baslar.

ABD yanlisi Lon Nol dengesizlikleri ve beceriksizlikleri sonucu kisa zamanda halkin nefretini kazanmayi becerir. 1969 yilinda ABD kongreden izin almadan gizlice Kambocya'yi bombalamaya baslar. Amac Ho Chi Minh patikasini yoketmektir. Bombalama 1973'e kadar gizlice devam eder. ABD Vietnam'daki savasi kaybedecegini anlayinca caresizlik icinde Kambocya'nin bombalanmasini arttirir, sivil ve askeri hedef ayirimi yapilmaksizin Vietnam siniri boyu bombalanir, canli ne varsa yokedilir. Bu dort senelik “gizli” bombalamada Kambocya topraklarina dusen bombalar Japonya'ya Ikinci Dunya Savasi sirasinda dusen bombalarin iki katidir. Kambocya ekonomisi dagilir, halk kendilerini bombalayanlara karsi savasan Kizil Kimerleri desteklemeye baslar. Lon Nol'un idaresi yolsuzluk ve adaletsizlikle unlenir ve giderek gucunu kaybeder. Kizil Kimerler Lon Nol idaresine karsi zafer ustune zafer kazanirlar. 17 Nisan 1975 gunu Kambocya'nin baskenti Phnom Penh Kizil Kimerlerin eline gecer.

Ve 2 milyon kisinin olumu, yuzbinlerin multeci olmasi ile sonuclanacak kabus dolu gunler baslar....Devam edecek

Kambocya'da Sokak Yemekleri

Kambocya'da gunduzleri her an sokaktaki bir yemek tezgahindan en fazla 50 metre otedesiniz. Hatta buyuk sehirlerde cok daha sik yemek tezgahi ile karsilasacaksiniz. Gelin beraber tezgahlari dolasalim, bazilari tanidik, bazilari "son derece farkli".



Bu tezgahta kizarmis karafatma, su kurdu, kurbaga ve orumcek satiliyor. Kambocyalilar cerez larak bunlari yemeyi seviyorlar. Orumcekler istah acici gorunmese de tadlari fena degil.

Izgara muz hemen her yerde karsiniza cikacak sokak yemeklerinden. Uzerine tuz dokulup rengi esmerlesene kadar izgara yapilan muzlar dolasirken aclik bastirmak icin birebir.
Sandvicci, isterseniz sosisleri kizartip ekmek arasi yapiyor. Fransizlardan kalan ekmek yapim teknigi belki somurge doneminin tek arti yani, ekmekler nefis.
Bir baska bozek cerezcisi, bunda uc bacakli ne oldugunu anlayamadigim baska bir bocekte satiliyordu.
Tavuk embriyosu ya da kulucka yumurta icinde civciv diyelim. Genelde yiyenler 3-4 tane birden goturuyor, sagliga iyi geldigine dair bir inanis var.
Asya'da cok yenen noodle ( eriste?) ín saticisi da bol. Bu kadin musterisine istege gore eriste corbasi hazirliyor. Kambocyalilar gune eriste corbasi ile basliyorlar. Ise gelenler ilk once en yakin lokantaya ugrayip corbalarini iciyorlar, erkekler icin sabah kahvaltisinin disarida yapilmasi bir gelenek. Bazi calisanlara ise bu seyyar noodle saticisi ayaklarina kadar gidip hizmet veriyor.

Bildigimiz bir goruntu: dondurmaci.
Hemen yakinda baska bir tanidik tad : haslama misir.

Sokaklarda her az acliginizi yatistirabileceginiz onlarca tezgah dah var: kucuk izgara et ve sebze cerezler,

kizarmis pirinc, sebze ve yumurta yemegi,
cin usulu hamur ( sabah kalhvaltisi icin),
sebzeli borekler,
pirinc corbalari,
yuzlerce cesit tutsulenmis deniz mahsulu,

ve cekirdek niyetine yiyebileceginiz kucuk deniz kabuklulari.


Bu kadar yemegin uzerine biraz seker kamisi suyu icip susuzlugumuzu giderelim. Ve Phnom Penhí dolasmaya devam edelim.

Kambocya'da Phnom Penh Su Senlikleri

Mekong ve Tonle Sap nehirleri Kambocya icin hayati oneme sahip.Yaklasik dort milyon kisi bu iki nehirden geciniyor. Mekong yagmurn mevsiminde Tonle Sap'a dogru akarken , kuru mevsimde ters akmaya basliyor. Biz de turkusu bile var,olmayacak isleri anlatmak icin " Fatsa'nin dereleri aksa yukari " diye ya, iste aynen nehir yukari akmaya basliyor. Nehrin bu terse akmaya basladigi gun her yil Kasim ayinda Kambocya'da buyuk senliklerle kutlaniyor. Bu senliklerin en buyugu baskent Phnom Penh'de. Sehrin nufusu 1.2 milyondan 2.5 milyona vuruyor, hayat duruyor, su senlikleri basliyor.



Su senliklerinde kayik yarislari 12.yy dan beri yapiliyor ve kazanmak cok prestijli bir olay. Bundan dolayi 500'un uzerinde kurek takimi yarislara katiliyor.

Kayiklar 30 kisilikten 100 kisilige kadar olabiliyor. Yuz kisilik kayiklarin gecmesi gorulmeye deger,sanki sonunu goremeyecekmissiniz gibi oluyor.
30 kisilik olanlarda ciddi hizli yaris cikiyor.

Her kayigin basinda bir takim sefi var ve elindeki asayi kayiga vurarak tempo tutuyor.
Yarislar tam uc gun suruyor, 45000 yarismaci katiliyor.
O gun yarisa cikacak takimlar gumruk bolgesinin onunde toplaniyor.

Hakemler kayiklarin kurallara uygun olup olmadigini denetliyor. Hazir olanlar yarisa baslamak icin baslangic cizgisine gidiyor.
Sirasi gelmeyenler kendilerine ayrilan bolgede bekliyor. Arkada gordugunuz gri binalar yarismacilarin kalmasi icin yapilan gecici cadirkent.
Yarisi biten tribunlerin az ilerisine kayigini bagliyor ve
diger yarislari seyretmeye basliyor.
Hava kararmaya baslayinca yarismacilar ve seyirciler gunun yorgunlugunu eglenceyle atmaya calisiyor. Phnom Penh sahil yolunda yere dusmek imkansiz hale geliyor: o kadar sikisik ki kalabalik sizi tasiyor.
Sahilyoluna kurulan panayir ve
sahnelerde eglence gec saatlere kadar suruyor. Ulkenin en unlu sanatcilari bedava konser verdigi icin ozellikle konser alanlari cevresine girmek kolay degil ulkenin yuzde yirmi nufusu orada.Su senliginin bir baska hos gelenegi ise gemilerden yapilan isik gosterileri. Kamu kuruluslari ile buyuk ozel firmalarin gemileri iki saat boyunca nehir kiyisinda toplananlara guzel anlar yasatiyor.