ŞİMDİ GEZELİM: Buenos Aires, Gezi, Tatil ve Ekonomi ( Arjantin)

Arjantin, güzel ülke, hoş ülke ama biraz dengesiz ülke. Belki de bu yüzden biz Türkler seviyoruz onu. Tarihine bakarsanız darbeler, popülist hükümetler, sağ sol çatışmaları, Cumartesi Anaları, aşırı milliyetçi ve ulusalcı akımları bir bir görürsünüz. Benziyoruz birbirimize, uzakta da olsalar kanlarında Akdenizlilik var ne de olsa. Arjantin ve Türkiye'nin en son büyük finansal krizleri bile aynı zamanda 2001'de. Ama ondan sonra ayrışma başlamış. Arjantin hala ekonomisini dünyaya kapalı tutarak yaşayabileceğini sanıyor, ilginç deneylerde bulunuyor. Diyebilirsiniz ki gezi bloğunda bu detaylara gerek var mı? Bu seferki gezimde Buenos Aires'in dağınık, çöp içindeki sokaklarında yaşamaya çalışan evsiz insanların sayısının oldukça artmış halini görünce ve sidik kokan metro vagonlarında biraz zaman geçirince aklıma bunları yazmak geldi. Yine de gezilecek yerler üzerine kısa bir yazı isteyenler eski bir yazıma bakabilirler.
http://www.simdigezelim.com/2008/05/san-telmoda-pazar-ogleden-sonra-kucuk.html

İlk önce iki küçük haberle başlayayım: Arjantin'de bankada para bozdurursanız bir ABD doları karşılığında 4.85 Arjantin pesosu alırsanız, aynı doları alıp caddelerde yanlarından geçen polislere aldırış etmeden yasak olduğu halde karaborsa döviz alımı yapan kişilere götürürseniz 8 peso alırsınız. Devletin döviz fiyatı ile sokağın döviz fiyatı arasında %60 fark var.

( Yukarıda eski arabalar var tamam, bir de üstündeki reklama bakın lütfen: THY ve Messi. Arjantinliye futbolcu ile reklam yapmaktan daha iyisi var mı?)

Bu haftaki bir habere göre de Arjantin'de süpermarketlerde satılan tüm malların fiyatları 60 günlüğüne donduruldu. Sebep? Arjantin hükümeti uzun zamandır enflasyon rakamları hakkında yalan söylüyordu. %25 lerde olan rakamları %10'un altıında göstermek için atmadıkları takla kalmamıştı. En son IMF tarafından "doğru rakam verin yoksa sizi cezalandıracağız" uyarısını alınca enflasyonu iki ayda indirmeye karar vermişler.
Bir bu eksikti şimdi o da oldu. Bir işe yarayacak mı? Hayır. Yapılacak mı? Başladı bile.

Arjantin hükümetin başka güzelim uygulamaları da var. Ülkenin ithalat ihracat rakamlarını dengelemek için geçen sene başka aklı evvel bir yöntem getirmişler: ülkeye ithal ettiğiniz yabancı mal kadar ihraç etmeniz lazım. Ne oldukları önemli değil. Bunun sonucunda ülkeden bir çok yabancı marka çekilmiş. Kalan yerli markalar da fiyatları iyice yukarı taşımışlar, nasıl olsa rekabet yok.

Ama her yabancı marka çekilmemiş, Arjantin'e özgü hülle yöntemleri bulmuşlar. Mesela geride kalan bazı yabancı araba markaları getirmek istediği arabaların toplam değeri kadar üzüm ihraç eden bir firmayla anlaşıp onlara komisyon ödeme karşılığında ihracatı kendi yapmış gibi göstermişler. Yani araba ithalatçıları kağıt üzerinde üzüm ihracatçısı olmuş, ödedikleri komisyonlar doğal olarak fiyatlara yansımış. Başka firmalar da aynısını yapınca hükümetin bu uygulaması fiyatları azdırmış.

Arjantin vatandaşları aynı firmalar gibi yeni yönetmeliklerden paylarını almışlar. Arjantinlilerin artık dolar satın alması yasak. Sadece yurtdışına çıkarlarsa dolar satın almak için bankalara dilekçe verebiliyorlar. Dilekçeler çoğu kez reddelirken kabul edilenler de cüzi miktarda döviz alabilmişler: mesela bir haftalık Uruguay gezisi için 100 dolar gibi ( ki Uruguay'da otellerin geceleiği 50 dolardan başlıyor). Başka bir uygulamayla Arjantinlilerin yurtdışından aldıkları mallarda kredi kartı kullanımlarına da ek vergi getirilmiş ki dışarıdan alamasınlar. Okuyunca "böyle şey olur mu şaka haber mi bu?" diyebileceğiniz her şeyi bu ara Arjantin deniyor gibi.

Arjantin'in doğal kaynakları Türkiye'den kat kat fazla. Ülke 20.yy.ın başında ekonomik büyüklük olarak ABD ile yarışıyormuş. Ama kötü yönetim sebebiyle ülke bir türlü gelmesi gereken yere gelememiş. Şu anda iş başında olan yönetimde aynı kafadan olduğu için son ekonomik durumu sadece okkalı bir kriz çözebilecek gibi duruyor. Kriz de bence kapıya dayanmış durumda. Kriz'den sonra ülkenin ekonomisi biraz normale dönerse fiyatların hızla düşmesini bekleyebiliriz.