Bruney: 1788 odalı sarayındaki 5000 arabasıyla mutlu olabilen kanaatkar sultan

Bruney Sultanlığı, Borneo adasında, tek komşusu Malezya olan ve  400,000  nüfuslu küçük bir devlet. Ülke küçük ama gelir bakımından dünyanın önde gelenlerinden: petrol ve doğalgaz kaynakları ülkenin gelir seviyesini yükseklere taşımış. Bruney güzel bir yer, ama ülke dünyada ülkenin güzelliklerinden çok hükümdarının zenginliği ve müsrifliği ile tanınıyor. Ülkede eğitim, sağlık hizmetleri bedava. Hacca gitme ücretleri de devletçe karşılanıyor. Sultanlık, kendi geliştirdiği muhafazakar bir İslam modelini resmi din olarak seçmiş. Sultan hem devletin, hem de dinin başı.

           Bruney'in başkentinin tam adı Bandar Seri Begawan ( Seri Begawan Şehri). Bruneyliler şehre zaten kısaca “bandar” diyor. Otelden çıkmadan resepsiyondaki görevliye nereleri gezebileceğimi soruyorum. Görevli “ Yavaş yürü”  diyor. “Niye?” deyince önceden hazırlanmış cevabını yapıştırıyor: “ Yavaş yürü ki bütün şehri yarım saatte bitirebilesin.”. Bandar’ın merkezi oldukça küçük ama rahatlıkla bir gün geçirilebilecek kadar da büyük. Şehirde mutlaka görülmesi gereken üç şey var. 

Birincisi, Sultan Ömer Ali Seyfettin camisi.  Bandar’ın her yerinden gözüken bu cami İtalyan bir mimarın elinden çıkmış. Caminin bahçesindeki gölcükteki betondan yapma kayık ile minarenin üzerindeki motifler İtalyan etkisini iyice ortaya çıkarıyor. Caminin tamamen altın kaplı kubbesi en ufak bir ışıkta göz kamaştırıyor. Bandar denince ilk akla gelen bina bu cami.

İkincisi,  Bandar’ın Kampung Ayer bölgesi . Kampung Ayer, yerel dilde "su köyü" anlamına geliyor ama, otuz bin kişiden fazla insanın yaşadığı bu yere köy demek tam doğru değil. Kampung Ayer’de biraz dolaşalım da siz karar veririsiniz su köyü mü su şehri mi olduğuna.

Kampung Ayer iki bölgeden oluşuyor: Bandar tarafı ve bir dakikalık kısa bir tekne yolculuğu ile varılan deniz tarafı. Kampung Ayer’in özellikle deniz tarafındaki kısmı ilginç ve büyük. Buradaki tüm evler suya çakılan kazıkları üzerinde kurulmuş.Sokaklar evlerin arasına tahta kaldırımları çakılmasıyla oluşmuş. Sokaklar dar ve hele bazı yerlerde yürüdükçe sallanıyor. Kampung Ayer içinde yaşam karadakinden pek farklı değil okullar, hastaneler, bakkallar, lokantalar ve camiler var. Su şehri sakinleri evlerinden uzaklaşmadan ve Bandar’a geçmeden hemen her ihtiyaçlarını karşılayabiliyorlar. Kümes hayvanları da su şehrinde yerlerini ( sokakta dolaşamazlarsa da) almışlar.  Sokaklarda oynayan çocuklar biraz daha dikkatli olmak zorunda o kadar.

Evler dışarıdan bakımsız gibi duruyor, ama içleri son derece iyi durumda. Elektrik ve su her evde var . Çoğunda havalandırma ve bir çok elektronik alet göze çarpıyor. Evler su üzerinde olduğu için çürüme sorunu var. Yer yer içinde yaşanmayan evlerin yıkıldığını görüyorsunuz. Gelgitle sular çekildiğinde evlerin üzerinde durduğu sırıklar iyice ortaya çıkıyor. İşte o zaman yengeçle beslenen balıkçıllara gün doğuyor, ve tabi kuş peşinde olan kedilere de. Bütün evlerin iki kapısı var: sokaklara bakan kapılar ve suya inen ( kayıklara) merdivenlere bakan kapılar. Evlerin balkonlarından ve salonlarından denize sarkıtılmış olta ve yengeç tuzakları görmek mümkün. Salonda TV seyrederken balık avlamaya ne dersiniz?  Su şehrinde yaşıyorsanız ve “salondan balık tutmak beni açmaz illaki kayıktan tutacağım.” derseniz balkonunuza bağlı kayığınıza hemen atlayabilirsiniz. Kampung Ayer’de sokaklar karışık bir düzen içinde. Yabancı olarak kaybolmanız olası ama yereller her zaman nazik ve yardımsever.  Benim gibi nerede olduğunuzu karıştırırsanız yerellerden birine “taksi” deyin, sizi evinin balkonundan çağırdığı bir “su taksisi”ne bindirecektir. Bandar’ın bu ilginç köşesinin tek kötü yanı aşırı nemli oluşu, mümkünse sabah saatlerinde dolaşmak en iyisi.

Bandar’da görülmesi gereken üçüncü ve en ilginç olan şey ise ülkenin mutlak hükümdarı Sultan Hasan Bolkiah.

Sultan, 1788 odalı, 200,000 metrekarelik alanıyla dünyanın en büyüğü olan sarayında yaşıyor.  Evin garajı da fena değil: sultanın 5000 arabasına yetecek kapalı alanı var. Sultanın polo oynarken zaman zaman kullandığı 200 at ise 24 saat havalandırmalı ahırlarda bakılıyor. Sultan’ın başı son zamanlarda kardeşinin harcamaları yüzünden derde girmiş. Kardeşi maliye bakanıyken iki senede ülkenin kasasından 14 milyar dolar “uçmuş”. Bu olay İngiltere mahkemelerine düşünce sultanın harcamaları uluslararası basında bolca yer bulmuş. Zavallı sultan yılda 15 milyon dolar maaş ödediği baş ev hizmetkarının getirdiği gazeteleri okurken ne kadar sıkılmıştır. Kardeş kavgasının sonunu merak ettiyseniz, ülkeyi iyi yönettiğini halkına duyurmak için tuttuğu yıllık 12 milyon dolar maaşlı beş halkla ilişkiler uzmanına göre, sultan kardeşiyle anlaşmış. Artık kardeşi bir daha habersiz 14 milyar dolar iç etmeyecekmiş.  Sultan mahkemenin stresini atmak için yılda 2.5 milyon dolar ödediği badminton hocası ile bol bol spor  yapıyormuş bugünlerde. Bir de yeni doğan torunun seviyormuş. Torununun ismi tam asillere göre, 126 harf: Yang Teramat Mulia Pengiran Muda Abdul Muntaqim Ibni Duli Yang Teramat Mulia Paduka Seri Pengiran Muda Mahkota Pengiran Muda Haji Al-Muhtadee Billah. Annesi çocuğu kahvaltıya çağırırken öğle yemeği vakti gelir yahu.   Laf aramızda bende sultanın ev hizmetkarı olmak istiyorum, bir ay çalışsam yeter. Hizmetçinin günlüğü 40,000 dolara geliyor, var mı beni eve temizliğe çağırmak isteyen sultan?

Bruney sultanı dünyanın sayılı zenginleri arasında olsa da aynı şey ülke vatandaşları için geçerli değil. Ekonomisinin %90'ı petrole dayanmakta olan Bruney artan petrol gelirlerine rağmen 1985 yılından beri bütçe açığıyla boğuşuyor. Zira ülke kaynaklarının çok büyük bir bölümü sultan ve ailesinin müsrif yaşamın desteklemek için kullanılıyor. Peki Bruney halkı bütün bunlara bir şey demiyor mu?  Sultan Hasan Bolkiah ülkenin anayasasında iki küçük değişiklik yapmış. Eklediği maddelerden biri “ Sultan, gerek özel,  gerekse resmi hayatında hata yapmaz.”  diğeri ise “ Sultanın ününü, şerefini ve büyüklüğünü gölgeleyebilecek herhangi bir yayın Bruney’de yapılamaz.” olmuş. Halkın bir şeyden haberi olmuyor, olsa da sultan kanunen hata yapmaz ki. Bandar’da görülmesi gereken üçüncü şey sultan dedim ama sultanı nasıl göreceksiniz? Onunda kolayı var: her sene şeker bayramında Sultan sarayında halkı kabul ediyor. Tek yapmanız gereken doğru zamanda Bandar’da olmak.

Otele dönünce resepsiyondaki görevli gezimin nasıl geçtiğini sordu, biraz sohbet ettik. Odama çıkmadan sultan hakkında ne düşündüğünü sordum, “ Sultanımız halkını seven dürüst ve  kanaatkar biridir.” dedi.

----------------------------------------------------
Bu blogda yayınlanan yeni yazıların size otomatik olarak e-postalanmasını isterseniz linke tıklayarak ŞİMDİ GEZELİM'e abone olabilirsiniz.