Lagos'a Gideceklere

LAGOS'TA HAYATTAN BİR KESİT

İşyerimizin olduğu bina Viktorya adasının en gözalıcı ve en çağdaş binası. Çevredeki binalara tepeden bakan yüksek ve bütün yüzü ayna gibi parlayan cam kaplı bir iş merkezi.

Lagos'ta 10 kilometrelik bir mesafeden trafikte üç saat boğuşup tam sıcak ve nemden boğulacak bir halde işyerinden içeri adım attığınızda bir an kendinizi başka bir ülkede sanıyorsunuz. Dışarıda hayat ne kadar karışık ve zorsa içeride herşey o kadar düzenli ve kolay görünüyor: ama merak etmeyin bu his çabuk geçiyor. Lagos'ta günde 8-10 saat elektrik kesintisi Tanrı'nın emri, olmazsa olmaz. Bazen elektrik kesintilerinin bir kaç gün sürdüğü de oluyor, işte o zaman binanın jeneratörü iflas ediyor. İşyerinde bilgisayarlar elektrik olmayınca kesintisiz güç kaynaklarıyla 6 saat daha çalışabiliyor ama havalandırma hemen duruyor. Havalandırma durunca ilk bir iki saat çalışmaya çalışan ve beceremeyen ter içindeki insanların çaresizliğine tanık oluyorsunuz. Sonraki 3-4 saatte sadece ter içinde sohbet eden ve çalışır gibi gözükmeye dahi uğraşmayan insanların giderek artan Afrikalılara özgü neşesi sizi de sarıyor. Sıcağı takmıyorsunuz. Tabii bir de yağmurlu mevsimde iseniz ve dışarıda yağmur yağıyorsa ohh değmeyin keyfinize.

Yağmur yağdığında hiç bizim Turkiyedekine benzemiyor gerçekten de gök deliniyor,. Lagos gibi altyapısı olmayan bir şehirde her yeri su basıyor. Trafik iyice duruyor, delirtici bir hal alıyor. Elektrik kesintileri artıyor. Kaldığınız yer kullanım suyunu artezyen kuyusundan çektiği için yağmurların yağışına göre suyun renginde mevsimsel değişiklikler olabiliyor. Yağmurlarla birlikte kaldığım otelde suyun rengi kahverengi/kırmızı bir ton aldı, yıkanınca temizlenmek bir yana kirlendiğimi hissediyordum ama yapacak bir şey yok.

İşyerimizin olduğu caddenin iki kenarında lağım kanalları var. Bulunduğumuz yer iyi bir semt olduğu için kanalların üzerine ızgaralar koymuşlar ama bu kokuyu kapatmıyor. Diğer semtlerde sokakta yürürken lağım kanallarının içindekileri istemediğiniz kadar çok görmek zorunda kalıyorsunuz. Bir sure sonra alışıyor takmıyorsunuz. Hatta sokakta arkadaşı ile oturmuş sohbet ederken bir taraftan hacet görüp doğrudan kanala gönderen vatandaşlar bile normal gelmeye başlıyor. Ama yağmur mevsimi farklı. Yağmur yağınca lağım kanallarında bulunan "şey"ler caddede yüzmeye başlıyor. Cadde zaten kirli buna bir de "şey"leri ekleyin. Akşam olunca binamızdaki işyerlerinden çıkan takım elbiseli tayyörlü kalabalık sanki dünyanın en doğal işini yaparmış gibi ayakkabı ve çoraplarını çıkarıp, paçalarını dize kadar sıvayıp kirli suyun içine dalıyorlar. Yağmurdan sonra tamamıyla durmuş trafikte sinirlenen ve yol açmak için araçlarından çıkan şoförlerin uzağından geçmeye çalışarak araçlarına doğru yürüyorlar. Bütün bu resmi, işten çıkanlara satış yapma umudu ile binanın önünde açık havada hangi hayvanın olduğunu anlamadığım şekilsiz et parçalarını mangal yapan dizine kadar su içindeki seyyar satıcıların bağırtıları ve mangallarından çıkan dumanlar tamamlıyor. Tek yapmam gereken beklemek, bir kaç saat içinde sokaktaki bu geçici delilik geçecek. Yol açılacak. Otelimin (renkli su dışında) dışarıdan izole dünyasına döneceğim. Ve herşey sabaha yeniden başlayacak.

LAGOS'A GIDECEKLERE

Lagos dünyanın en tehlikeli şehirlerinden biri bu nedenden dolayı hiç kimsenin turist olarak gideceğini zannetmiyorum. İş için gideceklere bir kaç pratik bilgi vermek istiyorum. İlk önce kuralları koyalım:

Kural 1: Nijerya'da sizden bahşiş, rüşvet, yardım, yemek parası, bira parası adı altında birileri sık sık para isteyecek. Hiçbir şey vermemek işinizi geciktirebilir, piyasa genelinden fazla vermek bu istekleri tekrarlatabilir.
Kural 2: Bekleyeceksiniz. Nijerya'da herşey daha yavaş, sinirlenmeyin. Size hiçbir faydası olmaz. Sabredin, geçecek.
Kural 3: Nijerya sahtekarların cennetidir. Dikkatli olun, her şeyi güvendiğiniz birkaç kişiye birden onaylattırın.
Kural 4: Dikkatli olun ama abartmayın. Burada uzun yıllar kalıp başına hiçbir şey gelmeyen birçok kişi var.

Havaalanına indiğinizde gümrük görevlileri size pasaportunuz sahte, vizeniz geçersiz ya da fotoğrafınız eski der ve bir kenara çekerlerse sizden iyi bir para koparmadan bırakmazlar. Bunu önlemek için sizi almaya tercihen Nijerya'da iş yapacağınız şirketten birinin gelmesi önemli. Eğer kimse sizi karşılamazsa ve başınıza böyle durum gelirse yanınızda Türk Büyükelçiliğinin telefon numarası olsun, işe yarıyor. Havaalanından çıkmadan pasaporttaki damgaya dikkat edin, bazen basmıyorlar. Çıkışta size 20-30 dolara mal olur. Havaalanında bavul taşıyıcılardan yararlanın, onların tanıdığı taksiler havaalanında uzun sure iş yapanlardır. Bazı fırsat taksiler gibi sizi ıssız bir yere götürüp soymaya çalışmazlar.

Ülke içinde seyahat edecekseniz, arabayı kendiniz kullanmayın. Yereller hem yolları bilir ( trafik işaretleri çalındığı için sizin yolu bulmanız çok daha zor olacaktır) hem de kaza olursa linç edilme şansınız düşer ama ortadan kalkmaz. Şoförünüzü iyi seçin. Şehirlerarası yollarda gece yolculuk yapmayın. Soyulma riski yüksek. Gündüzleri yolculuk ederken polis kontrol noktalarında abuk subuk nedenlerle sizi alıkoymak isteyenlerin tüm derdi aslında sizden koparacakları 25-50 kuruştur. Onlar işi uzatmadan daha konuşmanın başında bunu verip yola devam edebilirsiniz. Bir de üstüne polisten "Tanrı sizi kutsasın" duası alırsınız, fena mı?

Otelinize gelip ben polisim deyip belgelerinizi kontrol etmek isteyen herkese inanmayın. Resepsiyondan en az iki kişiye onaylatın. Çünkü kendine polis diyen kişi sahtekar olabilir ve belgeleriniz aldıktan sonra geri vermek için fahiş paralar isteyebilir.

Yılda en az 3-4 kez olan genel grevlerde sokağa çıkmamaya çalışın, çıkmak zorundaysanız üzerinizde işi çağrıştıran giysiler olmasın (gömlek, kravat vs.), arabanızın camları boşuna kırılmasın.

Arabanız bozulursa siz durmayın, bırakın şoför ilgilensin. Başka bir araçla hemen yolunuza devam edin. Unutmayın siyahlar için beyaz biri olarak alnınızda "bu adamda çok para var " yazmakta. Alnınızdaki yazıyı okuyup tahsilata gelenler olacaktır, beklemeyin.

İyi yolculuklar...