¨Bizde heryol var abi¨sehri : Ciudad del Este ( Paraguay)

Ciudad del Este yani ¨dogudaki sehir¨, bundan 51 sene once bir vergisiz bolge olarak kurulmus. Bugun sehrin nufusu 350bini bulmus. Cografi olarak Arjantin, Brezilya ve Paraguay sinirinin bulustugu noktada. Vergisiz olarak mal satildigi icin Brezilyalilar ve Arjantinlilerin akinina ugruyor, sehre giris cikista herhangi bir pasaport kontrolu yok. Sadece cikista Brezilya tarafinda arada bir gumruk kontrolu var. Sokaklar bedava mal bulmus gibi cilgin bir alisveris histerisine kapilmis kalabaliklar tarafindan teslim alinmis durumda. Sikiysa bir alisveris merkezide soyle bir etrafa bakinayim diye durun, kafaniza yaninizdan gecen amcanin tasidigi 25 araba teybinden biri duser, ya da yasli teyzenin surukledigi 10 battaniyelik torba sizide alir gider, bilgisayar kacakciligi yapanlarin tuttugu tepeleme mal tasiyan hamallar bi omuzda sizi iki kat asagi atar valla. En iyisi mi bu sehirde hareketsiz durmayin, haddi hadiii alisevriseeee. Herkes gibi delirin! Bu sehirdeki kayitsiz ticaretin Paraguay ekonomisinin 5-6 kati oldugu dusunuluyor. Sokaklarda hir dolasin sizde anlayacaksiniz ki, daha fazla bile olabilir. Burasi ticaretin sehri, Paraguay ancak bu sehirden sonra PARA guay olmustur.

Gecen yazimda madem Lubnan yakin bir ugrayayim dedim. Buenos Aires e en yakin Lubnan Paraguay da. Hoppala demeyin, bir kere Lubnalilar her yerdeler. Hatta Lubnan disinda yasayanlarin sayisi Lubnan da yasayanlardan daha fazla. Afrika da gordugum pek gelismemis ulkelerin ticaretinde Lubnanlilar Hintli ve Cinlilerle birlikte soz sahibi olmuslardir. Mesela Nijerya da tahminen 1.2 milyon Lubnan asillinin yasadigi saniliyor (135 milyon nufus icinde kaynayip giderler). Eee bir sehirde ticaret olurda koku Finikelilere dayali ticaret uzmani Lubnanlilar olmaz mi? Kanbersiz dugun oluyor mu? Olmazzzzzz.

Bir onceki musteri ile Ingilizce konustugunu duydugum saticiya soruyorum.

¨Amma da cok nargile var burada, satislar iyi mi?¨

¨Idare eder. Nerelerdensin?¨

¨Turkiye.¨

¨Ooo ne guzel, biz de Lubnanliyiz¨

¨Nargile isi ondan yani¨

¨Nargile yan is. Esas tutun satariz butun Guney Amerikaýa

¨Kim aliyor, nargile tutununu Guney Amerika´da?¨

¨Burada cok ortadogulu var, alirlar.¨

¨Hem tutun olmazsa, nargile var, o da olmazsa, baska bir sey satariz¨

¨Ne satarsin?¨

¨Ne alirlarsa.¨

¨Ne mesela?¨

¨Parayi ver, burada herseyi buluruz¨

¨Herseyi mi?

¨Bu dunyada varsa, burada var¨

Lubnanli Salim´le konusmamiz baska bir musteri gelen kadar surdu. Ciudad del Este cok buyuk, cok karisik bir alisveris merkezi. Caddelerde dumandan, sicaktan, trafikten, acelesi olan insanlardan, saticilardan kurtulup soyle iki adim atmak mumkun degil. Madem degil, zevkini surelim. Beni kolumdan cekistirip deri sapka satmaya calisan adamin sapkalarini deniyorum, hazir corba satmaya calisana ne yapacam bilemiyorum, uzerinde kaplan ve Rocky desenleri olan donlardan almayi nedense reddediyorum, testereyi alsam sonra ucakta ne yapacam sorunu var geciyorum, battaniye herkese lazim ustelik uzerinde fil resmi var -yerli hayvanda degil ama- ama simdi cantama sigmaz, matkap iyi bir sey ama kaldigim yerdeki amcaya versem binayi kesin yikar bir tek keserle her tarafi civiyle doldurmus hint fakiri gibi otelde dolasiyoruz - ama gormesin-, para sayma makinasi tabi her eve lazim ama kaldirimda satmanin alemi ne? Sokaktan kurtulup buranin gelirinin ana kismini getiren elektronik magazalarinin oldugu pasajlardan birine giriyorum. Cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart, cart... Sehrin marsi olsa sadece koli bandi acma sesi olurdu herhalde. Birileri bilgisayar kartlari aliyor, paketleri cart acip, ufak kopuklu malzeme ile kaplayip, cart bantliyor. Devamli cart, cart, cart. Pink Floydún Money sarkisinda ufak bir degisiklik ile para sesini koli bandi sesi degistiriyorum, iste sehrin marsi hazir.

Televizyonda Hizbullah lideri konusuyor, gectigim hangi dukkanlarin Lubnanlilara ait oldugunu test etmek icin bicilmis kaftan. Butun Lubnanlilar mac izler gibi pur dikkat televizyona bakmakta, diger milletler ki bayagi bir Tayvan, Kore, Iran nufusu daha var, kendi hallerinde. Su anda burasi Lubnan´da bir mahalle gibi. Bizde mahalle lokantasina girelim, onden mercimek corbasi arkadan Shwarma ( doner) yiyelim, en azindan Guney Amerika´nin Lubnani na geldik, bi ise yarasin, bi testere bile alamadan donuyorum bak Arjantine. Madem ki testere alamadim bende gidip kendimi barajda teskin ederim ( niyeyse): dunyanin en buyuk baraji da Ciudad del Este ye iki adim: Itaipu baraji. Kurulu gucu 12.6 milyon Kwh. Bu gucun ne demek oldugunu bilenler cussshhh deve yaparken ben sadece cok ama cok ampul yakabilecegini hesaplayabildim iste. Burada uretilen elektrigin %95 ini Brezilya kullaniyor, geri kalan Paraguay a fazla bile geliyor. Baraj golunun ziyaretci merkezinden saat basi turlar kalkiyor, Ispanyolca tabi.

Neyse yarin hazretleri Iguazu´nun huzuruna cikacagim, yuruyus uzun, gidip dinlenmeli. ve belkide virgul kullanmayi bi daha hatirlamali ¨dahi¨ anlamindaki de ler, garip imlalar , imlayamamalar, bugun sucu klavyeye atmali, evet oyle yapmali, klvaye yaptiii, hatta onuda duzgun yazmali, k-l-a-v-y-e. Herkese hormetler,